Tarihin tanımı, kaynakları, yardımcı bilimleri ve zaman kavramı
🏛️ İlk Çağ Tarihi
İlk uygarlıklar, Mezopotamya, Mısır, Antik Yunan ve Roma
🐺 İlk Türk Devletleri
Hun, Göktürk, Uygur devletleri ve Orta Asya Türk kültürü
☪️ İslam Tarihi
İslamiyet'in doğuşu, Dört Halife, Emevi ve Abbasi dönemleri
🕌 Türk-İslam Devletleri
Karahanlılar, Gazneliler, Büyük Selçuklu ve Anadolu Selçuklu
🏰 Orta Çağ Avrupa
Feodalizm, Katolik Kilisesi, Haçlı Seferleri ve skolastik düşünce
🎨 Yeni Çağ Avrupa
Rönesans, Reform, Coğrafi Keşifler ve Aydınlanma Çağı
⚔️ Osmanlı Kuruluş
Osmanlı'nın kuruluşu, ilk padişahlar ve Fetret Devri
👑 Osmanlı Yükselme
Fatih, Yavuz ve Kanuni dönemleri, devlet teşkilatı
📉 Osmanlı Duraklama
17-18. yüzyıl, II. Viyana kuşatması, Karlofça Antlaşması
🔄 Osmanlı Dağılma
Tanzimat, Meşrutiyet, ıslahat hareketleri
🌍 20. Yüzyıl Başları
II. Meşrutiyet, Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı
📝 Test Çöz
🔬 Tarih Bilimi
Tarihin tanımı, kaynakları ve yardımcı bilimleri
Tarih Nedir?
Tarih, geçmişteki insan topluluklarının yaşayışlarını, birbirleriyle olan ilişkilerini, kültür ve uygarlıklarını yer ve zaman göstererek, sebep-sonuç ilişkisi içerisinde, belgelere dayalı olarak inceleyen sosyal bir bilimdir.
📅 Tarih Öncesi Çağlar
Paleolitik Çağ (Yontma Taş)
Mezolitik Çağ (Orta Taş)
Neolitik Çağ (Cilalı Taş)
Kalkolitik Çağ (Taş-Bakır)
Tunç Çağı
Demir Çağı
📚 Tarihin Kaynakları
Birinci El Kaynaklar: Kitabeler, paralar, arşiv belgeleri
İkinci El Kaynaklar: Araştırma kitapları, makaleler
Sözlü Kaynaklar: Hatıratlar, seyahatnameler
Arkeolojik Kalıntılar
🔍 Yardımcı Bilimler
Arkeoloji: Kazı buluntularını inceler
Kronoloji: Olayları zaman sırasına göre dizme
Epigrafya: Kitabeleri inceleme
Nümizmatik: Eski paraları inceleme
Paleografya: Eski yazıları inceleme
Tarih Çağları
İlk Çağ
MÖ 3500 - MS 375/476 (Yazının icadı - Batı Roma'nın yıkılışı)
Orta Çağ
375/476 - 1453 (Batı Roma'nın yıkılışı - İstanbul'un fethi)
Yeni Çağ
1453 - 1789 (İstanbul'un fethi - Fransız İhtilali)
Yakın Çağ
1789 - Günümüz (Fransız İhtilali - Günümüz)
🏛️ İlk Çağda Tarih
İlk uygarlıklar ve antik dönem
🏺 Mezopotamya Uygarlıkları
Sümerler: Çivi yazısı, tekerlek, 60'lık sayı sistemi
Babiller: Hammurabi Kanunları, asma bahçeler
Asurlular: İlk düzenli ordu, kütüphane
Hititler: Demir işleme, Kadeş Antlaşması
🔺 Mısır Uygarlığı
Hiyeroglif yazısı
Güneş takvimi (365 gün)
Mumyalama tekniği
Piramitler ve Sfenks
Tıp ve matematik
🏛️ Antik Yunan
Polis (kent devletleri): Atina, Sparta
Demokrasi kavramı
Felsefe: Sokrates, Platon, Aristoteles
Olimpiyat oyunları
Mimari: Dorik, İyonik, Korint
🦅 Roma İmparatorluğu
Roma hukuku
Latin alfabesi
Mimari: Kemer, kubbe, kolozeum
Altyapı: Yollar, su kemerleri
395'te ikiye ayrılma
⏰ İlk Çağ Zaman Çizelgesi
MÖ 3500
Yazının icadı (Sümerler)
MÖ 2000
Babiller ve Hititler
MÖ 800
Yunan kent devletleri
MÖ 753
Roma'nın kuruluşu
MS 476
Batı Roma'nın yıkılışı
🐺 İlk Türk Devletleri
Orta Asya'dan dünyaya yayılan Türk devletleri
🏔️ Orta Asya'nın Coğrafi Özellikleri
Karasal iklim (sert ve kurak)
Geniş bozkırlar ve otlaklar
Altay, Tanrı ve Ural Dağları
Baykal Gölü, İrtiş, Orhun, Yenisey Nehirleri
Konargöçer yaşam tarzına uygun coğrafya
🏹 Büyük Hun Devleti (MÖ 220-MS 216)
Kurucu: Teoman
En büyük hükümdar: Mete Han
Onluk askeri sistem
Çin'i vergiye bağlama
İpek Yolu kontrolü
🐎 Avrupa Hun Devleti (375-469)
En ünlü hükümdar: Attila
Kavimler Göçü'ne neden olma
Doğu Roma'yı vergiye bağlama
Katalaunum Savaşı (451)
"Tanrının Kırbacı" lakabı
🌟 Kök Türk Devleti (552-744)
Türk adını taşıyan ilk devlet
I. Kök Türk Devleti (552-582)
II. Kök Türk Devleti (682-744)
Orhun Yazıtları
Bilge Kağan, Kültigin, Tonyukuk
📚 Uygur Devleti (744-840)
Konargöçerden yerleşiğe geçiş
Maniheizm dinini benimseme
Tarım, ticaret ve şehircilikte gelişme
Uygur alfabesi
Matbaacılık ve kağıt yapımı
🏛️ Türk Devlet Geleneği
Kut Anlayışı: Hükümdarlık yetkisinin Tanrı tarafından verildiğine inanma
Kurultay: Devlet meselelerinin görüşüldüğü danışma meclisi
İkili Teşkilat: Doğu-batı veya sağ-sol şeklinde idari bölünme
Ülüş Sistemi: Devletin hanedanın ortak malı sayılması
☪️ İslam Tarihi
İslamiyet'in doğuşu ve yayılması
⏰ İslam Tarihinin Önemli Olayları
571
Hz. Muhammed'in doğumu
610
İlk vahiy ve peygamberliğin başlaması
622
Hicret (İslam takviminin başlangıcı)
632
Hz. Muhammed'in vefatı
661
Emevi Devleti'nin kuruluşu
750
Abbasi Devleti'nin kuruluşu
📜 Dört Halife Dönemi (632-661)
Hz. Ebubekir: Ridde savaşları, Kur'an'ın toplanması
Hz. Ömer: Büyük fetihler, divan teşkilatı
Hz. Osman: Kur'an'ın çoğaltılması, ilk donanma
Hz. Ali: İç karışıklıklar, Cemel ve Sıffin savaşları
🏰 Emevi Devleti (661-750)
Başkent: Şam
Saltanat sistemine geçiş
İspanya'ya kadar fetihler
İstanbul kuşatmaları
Arap milliyetçiliği ön planda
📚 Abbasi Devleti (750-1258)
Başkent: Bağdat
İslam kardeşliği vurgusu
Bilim ve kültürde altın çağ
Beytü'l-Hikme kuruldu
Türkler devlet yönetiminde
🔬 İslam Bilim ve Kültürü
Matematik: El-Harezmi (cebir), algoritma
Tıp: İbn-i Sina, Er-Razi, İbn-i Nefis
Astronomi: El-Battani, Biruni
Felsefe: Farabi, İbn Rüşd, Gazali
Tarih: İbn Haldun (Mukaddime)
🕌 Türk-İslam Devletleri
İslamiyet'i kabul eden Türk devletleri
☪️ Türklerin İslamiyet'i Kabulü
751 Talas Savaşı sonrasında hızlanan İslamlaşma süreci, 10. yüzyılda kitlesel olarak gerçekleşti. Bu süreçte Türklerin yaşadığı bölgelerdeki Müslüman tüccarların etkisi, Abbasi Devleti'nde Türklerin önemli görevlere getirilmesi ve İslamiyet'in Türk kültürüyle benzer yönlerinin olması etkili oldu.
🏛️ Karahanlılar (840-1212)
İslamiyet'i resmi din kabul eden ilk Türk devleti
İkili teşkilat yapısı korundu
Yusuf Has Hacib: Kutadgu Bilig
Kaşgarlı Mahmud: Divan-ı Lügati't-Türk
İlk Türk-İslam mimari eserleri
⚔️ Gazneliler (963-1187)
Sultan unvanını kullanan ilk Türk devleti
Hindistan seferleri
İslamiyet'in Hindistan'a yayılması
Bilim ve kültür merkezi
Firdevsi, Biruni, İbn-i Sina
🌟 Büyük Selçuklu (1040-1157)
1040 Dandanakan Savaşı ile kuruluş
1071 Malazgirt Zaferi
Sultan Alparslan ve Sultan Melikşah
İkta sistemi
Nizamiye Medreseleri
🏰 Anadolu Selçuklu (1077-1308)
Kutalmışoğlu Süleyman Şah
Başkent: İznik, sonra Konya
Anadolu'nun Türkleşmesi
Haçlı Seferlerine karşı mücadele
1243 Kösedağ Savaşı (Moğol istilası)
⚡ Malazgirt Savaşı (1071)
Sultan Alparslan komutasındaki Selçuklu ordusu, Bizans İmparatoru Romanos Diogenes'i yendi. Bu zafer Anadolu'nun Türkleşmesinin başlangıcı oldu ve Haçlı Seferlerinin temel nedeni sayılır.
🏰 Orta Çağ Avrupa Tarihi
Feodalizm, Kilise hakimiyeti ve Haçlı Seferleri
🏰 Feodal Sistem
Hiyerarşik yapı: Kral-Soylular-Serfler
Toprak, güç kaynağı
Şövalyelik kurumu
Zayıf merkezi otorite
Tarıma dayalı ekonomi
⛪ Katolik Kilisesi
Papa'nın ruhani liderliği
Aforoz ve Enterdi yetkileri
Endüljans (günahların affı)
Engizisyon mahkemeleri
Skolastik düşünce hakimiyeti
⚔️ Haçlı Seferleri (1096-1272)
I. Haçlı Seferi: Kudüs'ün işgali (1099)
III. Haçlı Seferi: Selahaddin Eyyubi
IV. Haçlı Seferi: İstanbul'un işgali
8 büyük sefer düzenlendi
Doğu-Batı ticaret yollarını etkiledi
🎓 Bilim ve Kültür
Latin, bilim dili
Manastır okulları
İlk üniversiteler (Bologna, Paris, Oxford)
Gotik mimari (yüksek kuleler, sivri kemerler)
El yazması eserlerin korunması
⏰ Haçlı Seferleri Kronolojisi
1096-1099
I. Haçlı Seferi - Kudüs Haçlı Krallığı
1147-1149
II. Haçlı Seferi
1189-1192
III. Haçlı Seferi - Selahaddin döneminde
1202-1204
IV. Haçlı Seferi - İstanbul işgali
1270-1272
VIII. Haçlı Seferi - Son sefer
🎨 Yeni Çağ Avrupa Tarihi
Rönesans, Reform, Coğrafi Keşifler ve Aydınlanma
🎨 Rönesans (14-17. yy)
İtalya'da başlayan yeniden doğuş
Hümanizm akımı
Antik Yunan-Roma kültürüne dönüş
Matbaanın yaygınlaşması
Bilimsel yöntemin gelişimi
⛪ Reform (16. yy)
Martin Luther'in 95 tezi (1517)
Protestanlık'ın doğuşu
Katolik Kilisesi'nin otoritesinin sarsılması
Otuz Yıl Savaşları (1618-1648)
Laiklik düşüncesinin gelişimi
🌍 Coğrafi Keşifler (15-16. yy)
1492: Kolomb Amerika'yı keşfetti
1498: Vasco da Gama Hindistan'a ulaştı
1519-1522: Macellan'ın dünya turu
Ticaret yollarının değişmesi
Sömürgeciliğin başlaması
💡 Aydınlanma Çağı (17-18. yy)
Akıl ve bilimin ön plana çıkması
John Locke: Doğal haklar
Montesquieu: Güçler ayrılığı
Rousseau: Toplum sözleşmesi
Voltaire: Düşünce özgürlüğü
⚙️ Sanayi İnkılabı (18. yy)
İngiltere'de başladı
Buhar makinesinin icadı
Fabrika sistemi
Şehirleşme hızlandı
İşçi sınıfının ortaya çıkması
Kapitalizmin güçlenmesi
⏰ Coğrafi Keşifler Kronolojisi
1488
Bartolomeu Dias - Ümit Burnu
1492
Kristof Kolomb - Amerika
1498
Vasco da Gama - Hindistan
1519-1522
Macellan - İlk dünya turu
⚔️ Osmanlı Devleti Kuruluş Dönemi
Beylikten imparatorluğa giden yol
👑 Osman Bey (1299-1326)
1299: Bağımsızlığını ilan etti
1302: Koyunhisar Savaşı
İlk Osmanlı parasını bastı
İlk Osmanlı Divanı
Karacahisar ve Bilecik fethi
🏰 Orhan Bey (1326-1362)
1326: Bursa fethi ve başkent
1329: Maltepe Savaşı
1354: Gelibolu fethi - Rumeli'ye geçiş
İlk medrese (İznik)
İlk düzenli ordu (Yaya-Müsellem)
⚔️ I. Murat (1362-1389)
1363: Edirne fethi ve başkent
1371: Çirmen Savaşı
1389: I. Kosova Savaşı
Yeniçeri Ocağı kuruldu
"Hüdavendigar" unvanı
⚡ Yıldırım Bayezid (1389-1402)
1396: Niğbolu Savaşı
Anadolu Türk birliği
İlk İstanbul kuşatması
1402: Ankara Savaşı yenilgisi
Timur esareti
💔 Fetret Devri (1402-1413)
Ankara Savaşı sonrası yaşanan taht kavgaları dönemi. Şehzadeler (Süleyman, İsa, Musa, Mehmet) arasında mücadele. Çelebi Mehmet'in zaferiyle sona erdi.
📜 Sened-i İttifak (1808)
Alemdar Mustafa Paşa'nın girişimiyle II. Mahmut ile ayanlar arasında imzalanan anlaşma. Osmanlı tarihinde padişahın yetkilerini sınırlayan ilk belge.
Rusya'ya karşı İngiltere, Fransa ve Piyemonte ile ittifak. Paris Antlaşması ile Osmanlı Avrupa devletler hukukundan yararlanmaya başladı. İlk dış borç alındı.
📚 I. Meşrutiyet (1876-1878)
Kanun-i Esasi (İlk anayasa)
Meclis-i Umumi (İki meclisli parlamento)
Meclis-i Mebusan ve Meclis-i Ayan
Padişahın yetkilerinin sınırlandırılması
1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sonrası meclisin kapatılması
📜 Berlin Antlaşması (1878)
93 Harbi sonrası imzalanan antlaşma. Romanya, Sırbistan, Karadağ bağımsız; Bulgaristan özerk; Bosna-Hersek Avusturya işgalinde; Kars, Ardahan, Batum Rusya'ya; Kıbrıs İngiltere'ye bırakıldı.
👑 II. Abdülhamit ve İstibdat (1878-1908)
Meclis-i Mebusan'ı kapatan II. Abdülhamit, otokratik yönetim kurdu. Jurnalcilik ve sansür arttı, ancak eğitim, sağlık ve ulaşımda gelişmeler yaşandı. Panislamizm politikası izlendi.
🌍 20. Yüzyıl Başlarında Osmanlı
Son dönem ve I. Dünya Savaşı
🗳️ II. Meşrutiyet (1908-1918)
23 Temmuz 1908: İttihat ve Terakki baskısı
Kanun-i Esasi'nin yeniden yürürlüğe girmesi
31 Mart Vakası (1909)
II. Abdülhamit'in tahttan indirilmesi
V. Mehmet Reşat'ın tahta çıkması
⚔️ Balkan Savaşları (1912-1913)
I. Balkan Savaşı: Balkan İttifakı
Edirne'nin kaybı ve geri alınması
II. Balkan Savaşı: Balkan devletleri arasında
Midye-Enez hattına çekilme
Bab-ı Ali Baskını (23 Ocak 1913)
🇮🇹 Trablusgarp Savaşı (1911-1912)
İtalya'nın Libya'yı işgali
Enver, Mustafa Kemal, Fethi Bey'in katılımı
Uşi Antlaşması (1912)
Trablusgarp ve Bingazi'nin kaybı
Oniki Ada'nın geçici İtalyan işgali
🌍 I. Dünya Savaşı'na Giriş
2 Ağustos 1914: Almanya ile ittifak
29 Ekim 1914: Rus limanlarına saldırı
İttifak Devletleri safında savaşa giriş
Enver Paşa'nın rolü
Kapitülasyonların kaldırılması
⏰ I. Dünya Savaşı Cepheleri
1914-1915
Sarıkamış Harekâtı - Kafkas Cephesi
1915-1916
Çanakkale Savaşları - Mustafa Kemal
1916
Kut'ül Amare Zaferi - Irak Cephesi
1916
Şerif Hüseyin İsyanı - Hicaz
1917
Kudüs'ün kaybı - Filistin Cephesi
🏆 Çanakkale Zaferi (1915-1916)
18 Mart 1915 deniz, 25 Nisan 1915 kara saldırısı. Mustafa Kemal'in komutanlığında İtilaf kuvvetleri püskürtüldü. Bu zafer Türk milletinin var olma mücadelesinin sembolü oldu.
🤝 Gizli Anlaşmalar
İstanbul Anlaşması (1915): İstanbul ve Boğazlar Rusya'ya
Sykes-Picot Anlaşması (1916): Arap toprakları paylaşımı
Balfour Deklarasyonu (1917): Filistin'de Yahudi devleti
St. Jean de Maurienne (1917): İtalya'ya Batı Anadolu
📜 Mondros Mütarekesi (30 Ekim 1918)
I. Dünya Savaşı'nın Osmanlı için sonu. Boğazların işgali, ordunun terhisi, 7. madde ile stratejik noktaların işgal yetkisi. Bu mütareke Milli Mücadele'nin başlangıcına zemin hazırladı.
🔥 Milli Mücadele'nin Başlangıcı
Mondros Mütarekesi sonrası başlayan işgaller karşısında Kuvay-ı Milliye teşkilatları kuruldu. 19 Mayıs 1919'da Mustafa Kemal Paşa'nın Samsun'a çıkışı ile Milli Mücadele başladı.